Từ trường hợp nhiễm HIV đầu tiên tại thành phố Hồ Chí Minh vào năm 1990, tính đến đầu năm 2023 Việt Nam hiện có 242.580 ca nhiễm HIV/AIDS, tập trung ở độ tuổi 16 đến 39. Tích lũy đến nay, đã có 112.368 người tử vong do HIV/AIDS. Số phát hiện mắc nhiều tại các tỉnh phía Nam, nhất là Thành phố Hồ Chí Minh (28%) và đồng bằng sông Cửu Long (26%). Trong đó, tỷ lệ HIV mới phát hiện trong nhóm nam cao hơn rất nhiều so với nữ (chiếm hơn 80%). Đường lây nhiễm HIV đã thay đổi hình thái, nếu như trước đây chủ yếu lây qua đường tiêm chích ma túy, thì nay 50% lây chủ yếu qua nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới.

Ngay từ khi dịch HIV/AIDS xảy ra, chính phủ đã quan tâm hình thành bộ máy tổ chức phòng, chống HIV/AIDS. Ngày 05/06/2000, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 61/2000/QĐ-TTg thành lập “Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống ma túy mại dâm” do Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch. Trước tình hình dịch HIV/AIDS ngày càng trầm trọng và lan rộng, một việc hết sức cần thiết và cấp bách là phải thành lập một tổ chức chuyên trách giúp Bộ trưởng Bộ Y tế quản lý nhà nước về phòng chống HIV/AIDS. Một tổ chức phải đủ mạnh để giúp việc chỉ đạo, điều hành thống nhất các hoạt động. Với sự quan tâm Đảng và Nhà nước đã ban hành Quyết định số 50/2007/QĐ-TTg ngày 12 tháng 4 năm 2007; Quyết định số 2083/QĐ-TTg ngày 31 tháng 10 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc kiện toàn Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma tuý, mại dâm;. Ngày 29/11/2017, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký Quyết định số 5386/2017/QĐ-BYT về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Phòng, chống HIV/AIDS. Quyết định 247/2022/QĐ-AIDS ban hành Hướng dẫn tạm thời về Triển khai đáp ứng y tế công cộng về chùm lây nhiễm HIV là những hướng dẫn cụ thể đối với hoạt động này. Trên cơ sở đó, Cục Phòng chống HIV/AIDS chính thức đi vào hoạt động, tạo nên một bước ngoặt quan trọng trong công tác phòng chống HIV/AIDS ở nước ta và cũng là một minh chứng về sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ nhằm quyết tâm đẩy lùi đại dịch nguy hiểm này.

Đối với Liên hiệp các hội KHKT thành phố Cần Thơ (gọi tắt là LHH), quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng Nhà nước, với vai trò liên kết các tổ chức chính trị xã hội, tập hợp các lực lượng quần chúng tiên tiến trên nhiều lĩnh vực nằm trong các hội thành viên, các hội viên từ đó lan tõa trong gia đình, cộng đồng khu xóm, giúp nhanh chóng trang bị kiến thức cần thiết và tích cực tham gia các hoạt động, dự án, chương trình phòng chống HIV/AIDS của Bộ y tế, Liên hiệp các tổ chức KHKT Việt Nam, các tổ chức tài trợ chính phủ, phi chính phủ … nhằm góp phần phòng chống, ngăn ngừa, hạn chế tình trạng lây lan HIV trong cộng đồng, trong các đối tượng nguy cơ như mại dâm, đồng tính, học sinh, sinh viên…

Giai đoạn 2012-2016, Liên hiêp Hội Cần Thơ đã tham gia cùng Liên hiệp Hội Việt Nam trong Dự án Qũy Toàn cầu hoạt động tại Việt Nam với mục tiêu góp phần thực hiện mục tiêu Chiến lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam, khống chế tỷ lệ lây nhiễm HIV trong quần thể dân cư nói chung dưới 0,3% và giảm tác động của HIV/AIDS đối với phát triển kinh tế, xã hội. Trong thời gian này, dự án hỗ trợ lập được 3 nhóm cộng đồng nguy cơ cao, hỗ trợ họ về cơ sở vật chất, kiến thức dự phòng lây nhiễm, các nguy cơ lây nhiễm, kỹ năng vận động tập hợp và giúp đỡ nhau trong việc tiếp cận các hỗ trợ từ cơ quan chức năng,…các chương trình sang sẻ yêu thương được tổ chức giúp cho các đối tượng có nơi tin cậy để tâm sự, tạo động lực, tạo niềm tin cho người hoàn lương xây dựng cuộc sống mới. Mô hình doanh nghiệp xã Hội Glink là một bước phát triển có nguồn gốc từ nhóm cộng đồng MSM phát triển thành. Sau một thời gian tham gia Dự án Qũy Toàn cầu phòng chống HIV/AIDS, nhóm MSM Glink Cần Thơ được trang bị kiến thức, kỹ năng và kết nối tốt với cơ quan chức năng cùng với sự tâm huyết, nhiệt tình mong muốn đóng góp cho cộng đồng, các bạn trẻ nhóm Glink Cần Thơ đã vượt qua nhiều khó khắn thử thách để trở thành ngôi nhà chung, là chỗ dựa tinh thần cho rất nhiều người trong cộng đồng MSM.

Không dừng lại ở đó, trong những năm qua, Liên hiệp Hội Cần Thơ luôn chú ý đến công tác tuyên truyền, vận động các Hội thành viên, đặc biệt là các Hội thuộc lĩnh vực Y- Dược tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức và hỗ trợ tham gia chương trình can thiệp dự phòng và điều trị HIV. Một trong những Hội có nhiều hoạt động tích cực có thể kể đến là Hội Kế hoạch hóa gia đình thành phố cũng thực hiện dự án dự phòng lây nhiễm HIV cho công nhân xây cầu Vàm Cống, giai đoạn 2014-2018 đạt được kết quả tốt đẹp được cộng đồng và tổ chức đánh giá cao. Không dừng lại ở đó, Hội cũng thường xuyển tổ chức các chương trình tư vấn, giáo dục tâm lý cho đối tượng học sinh, sinh viên tại các trường trung học phổ thông, cao đẳng, đại học trên địa bàn thành phố, tuyên truyền cho đối tượng công đoàn viên chức tại các công ty, doanh nghiệp và khối nhà nước về kiến thức dự phòng lây nhiêm HIV và tình dục an toàn; xem đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của Hội.

          Sự tích cực hoạt động này đã mang lại thành quả góp phần phổ biến, trang bị kiến thức, định hướng thái độ tích cực, củng cố các kỹ năng cần thiết cho các hội viên, ban chấp hành các hội trực thuộc và các cộng đồng có liên quan. Mà trực tiếp là 15 hội thành viên trực thuộc với số hội viên hoạt động hiện hữu hơn 10.000 người chịu tác động.

HIV/AIDS là một đại dịch thảm họa toàn cầu mà hiện nay vẫn chưa có vaccine và thuốc đặc trị hữu hiệu, việc nâng cao nhận thức và vận động mọi người cùng tham gia phòng chống là một việc làm hữu hiệu cần sự tham gia của mọi người, mọi tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội mà LHH đã phát huy được vai trò nòng cốt tích cực.

Thể hiện vai trò tổ chức chính trị xã hội góp phần ngăn ngừa HIV/AIDS

TS. Trần Ngọc Nguyên – Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Cần Thơ

Tài liệu tham khảo

1. Cục phòng chống HIV/AIDS – Bộ  Y tế (2023) Lịch sử và phát triển, online, truy cập [29-4-2023] tại https://vaac.gov.vn/thong-tin/lich-su-hinh-thanh-va-phat-trien
2. Báo Nhân dân (2023) Chất lượng điều trị HIV/AIDS ở Việt Nam trong nhóm đầu thế giới, số báo ngày 26-01-2023
3. Cổng thông tin điện tử chính phủ (2022) Cuộc chiến chống HIV/AIDS trên toàn cầu đối mặt nhiều thách thức, online, truy cập [20-3-2023] tại https://tiengchuong.chinhphu.vn/cuoc-chien-chong-hiv-aids-tren-toan-cau-doi-mat-nhieu-thach-thuc-113220729111409846.htm
4. Sở Y tế thành phố HCM (2022) Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2022: Chấm dứt dịch bệnh AIDS, online, truy cập ngày [30-5-2023] tại https://hcdc.vn/thang-hanh-dong-quoc-gia-phong-chong-hivaids-nam-2022-cham-dut-dich-benh-aids--thanh-nien-san-sang-e679b1a9cc0b45a53b87edf831f510fb.html