Vì sao tình dục lại quan trọng?
Tình dục bao gồm những hoạt động mang lại khoái cảm cho con người, có tình dục không xâm nhập và tình dục xâm nhập. Tình dục không xâm nhập bao gồm hành động tác động bên ngoài như sờ mó, vuốt ve, hôn, cầm nắm…vào các khu vực nhạy cảm trên cơ thể. Tình dục xâm nhập bao gồm hành động đưa bộ phận sinh dục, bộ phận cơ thể, sextoy hay bất cứ gì vào bộ phận sinh dục, miệng, hậu môn nhằm đem lại sự khoái cảm. Chỉ 1 phần nhỏ cộng đồng người vô tính mới không có hoặc rất ít có nhu cầu quan hệ tình dục. Phần lớn còn lại, cộng đồng MSM nói riêng và xã hội nói chung đều có nhu cầu quan hệ tình dục. Theo Maslow, tình dục được xếp vào nhu cầu cơ bản thiết yếu của con người, nó được xếp ngang hàng với ăn uống, ngủ nghỉ, như việc hít thở mỗi ngày. Hơn nữa, quá trình hoạt động tình dục sẽ sản sinh ra hormone Oxytocin - Hormone hạnh phúc, giúp con người vui vẻ, thoải mái và sảng khoái hơn. Do đó, việc ngăn cản quan hệ tình dục hay cố tình kìm hãm nó không phải là cách an toàn, đôi khi lại phản ứng ngược ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm trí. Thay vào đó, chúng ta cần trang bị kiến thức đầy đủ để bảo vệ bản thân trước những nguy cơ do tình dục không an toàn gây ra.
5 Nguyên tắc để tình dục an toàn
1. Đồng thuận
Tình dục luôn luôn phải là sự tự nguyện, đồng thuận của cả 2 mới là an toàn. Nếu tình dục có sự cưỡng bức hay không tự nguyện thì đó là quấy rối tình dục, thậm chí là cưỡng dâm (là hành vi dùng quyền lực để buộc thực hiện quan hệ tình dục) hay hiếp dâm (hành vi dùng vũ lực, sức mạnh để buộc thực hiện quan hệ tình dục), đều là hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt là đối với người dưới 16 tuổi càng đặc biệt nghiêm trọng. Chưa hết, hành vi tình dục không đồng thuận (tức là chưa có sự đồng ý, thoải mái về mặt tinh thần) dễ làm tổn thương cơ quan sinh dục hay hậu môn trên MSM, bởi chưa có sự chuẩn bị sẵn sàng và thả lỏng cơ thể, dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm HIV và các STIs khác (Các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục)
2. Chung thuỷ
Chung thuỷ cũng là nguyên tắc khá quan trọng. Bởi vì, có nhiều nghiên cứu trên thế giới chỉ ra rằng: người có càng nhiều bạn tình trong cuộc đời, sẽ tăng nguy cơ mắc STIs cũng như ung thư liên quan đến HPV lên gấp 6-8 lần so với người có ít bạn tình hơn. Trong MSM không có sự ràng buộc nào nên chung thuỷ cần được quan tâm nhiều hơn.
3. Biết được tình trạng nhiễm HIV và STIs của bạn tình
Tưởng chừng như đây là nguyên tắc khó thực hiện nhưng nếu nghiêm túc nhìn nhận thực trạng nhiễm HIV và STIs hiện nay, đây là nguyên tắc cơ bản cho các cặp đôi. Tỉ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng MSM hiện nay ước tính 13.3% (2022) và sẽ còn gia tăng gấp nhiều lần nếu không can thiệp sớm. Chưa kể, nguy cơ nhiễm HIV từ quan hệ qua đường hậu môn cao gấp 30 lần so với các con đường khác do nơi đây rất dễ tổn thương khi quan hệ và có rất nhiều mạch máu (so với âm đạo của phụ nữ). Và người nhận (thụ động) có nguy cơ cao hơn người cho (chủ động) gấp 10 lần. Điều đáng nói là hầu như nhiễm HIV không triệu chứng và chỉ phát hiện khi đi xét nghiệm mà thôi, chính vì lí do đó mà Bộ y tế ước tính có đến 30.000 người nhiễm trong cộng đồng chưa được phát hiện. STIs cũng vậy, quan hệ qua đường hậu môn có nguy cơ lây nhiễm STIs gấp 40 lần so với các cong đường khác. Có đến 50-80% nhiễm STIs (như lậu, nhiễm chlamydia, nhiễm virus viêm gan B/C, giang mai...) không triệu chứng trong giai đoạn đầu và chỉ phát hiện khi xét nghiệm tình cờ. Cho nên, dẫn bạn tình đi xét nghiệm trước khi có quan hệ tình dục là điều mà chuyên gia luôn khuyến cáo. Thực trạng hiện nay, tỉ lệ nhiễm HIV và STIs ngày càng tăng và càng trẻ hoá. Đây có thể do việc tiếp cận kiến thức về tình dục an toàn chưa được nhanh chóng và rộng khắp đến thanh thiếu niên, dẫn đến việc quan hệ tình dục sớm mà thiếu kiến thức. Một lí do khác, xuất phát từ sự chủ quan của bản thân khi cho rằng chỉ có quan hệ xâm nhập hậu môn mới có thể mắc STIs, nhưng sự thật không phải vậy, nhiều STIs nhất là lậu/chlamydia hoàn toàn có thể lây khi quan hệ đường miệng hay hôn sâu, đặc biệt nguy cơ tăng cao khi bạn có bệnh viêm nha chu hay có vết thương hở ở miệng. Sự chủ quan này còn xuất phát từ việc nghĩ rằng không triệu chứng thì không thể lây STIs, như đề cập ở trên, có đến 80% STIs không có triệu chứng và sẵn sàng lây lan cho bạn tình. Việc quan hệ với người không thấy dấu hiệu gì bất thường nhưng bản thân lại mắc lậu là dễ gặp phải. Một cái chủ quan tiếp theo là tự tin sử dụng bao cao su, nhưng trên thực tế có hơn 30% người lớn sử dụng bao cao su sai cách và đương nhiên không hiệu quả và thiếu an toàn. Một nguyên nhân nữa khiến việc tiếp cận xét nghiệm STIs trở nên khó khăn hơn là do sự kì thị và tự kì thị. Bởi cộng đồng luôn nghĩ STIs là bệnh xã hội, chỉ có không lành mạnh mới cần xét nghiệm STIs, đây vốn là rào cản thực sự. Bạn tình của bạn sẽ cho rằng bạn không tin tưởng họ mới cần đi xét nghiệm và họ bị tổn thương vì điều đó. Như đã phân tích ở trên, bạn cần chia sẻ kiến thức về HIV/STIs và cùng đi xét nghiệm với bạn tình để có được tình dục an toàn hơn!
4. Biết áp dụng các biện pháp an toàn
Các biện pháp không dùng thuốc:
- Sử dụng bao cao su đúng cách. Một vài tip giúp bạn mang bao cao su đúng cách: lựa chọn bao cao su phù hợp với kích thước dương vật, hãng bao cao su uy tín và chất lượng đảm bảo, chỉ mang bao cao su và rút bao cao su khi dương vật đang cương cứng, nhớ đuổi khí ở núm đầu bao cao su, mang bao cao su cần tụt đến sát gốc dương vật, sau khi rút bao cao su nhớ kiểm tra xem còn nguyên vẹn không. Lưu ý quan trọng khi sử dụng bao cao su quan hệ đường hậu môn cần sử dụng thêm nhiều gel bôi trơn gốc nước.
- Tiêm vaccine phòng ngừa: Virus đầu tiên mà MSM nên phòng ngừa là virus viêm gan B (HBV) bởi vì tỉ lệ nhiễm HBV ở Việt Nam khá cao từ 15-20% dân số và HBV dễ lây lan hơn HIV gấp 100 lần. Virus thứ 2 còn phòng ngừa được là virus gây u nhú ở người - HPV (90% sùi mào gà do HPV type 6,11 gây ra)
Các biện pháp dùng thuốc:
- Thuốc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), đạt hiệu quả ngăn ngừa HIV hơn 97% qua quan hệ tình dục nếu bạn sử dụng đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ
- Thuốc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV trong vòng 72 giờ (PEP) sau khi bạn có nguy cơ quan hệ tình dục không an toàn
Không sử dụng chất khi quan hệ tình dục
MSM có xu hướng sử dụng chất kích thích khi quan hệ tình dục, đó có thể là ma tuý tổng hợp, poppers hay thậm chí là rượu bia. Các chất này có thể khiến bạn thăng hoa hơn nhưng cũng mang lại nhiều hậu quả nghiêm trọng đến sức khoẻ, đặc biệt gia tăng nguy cơ tổn thương hậu môn và nhiễm STIs lên gấp nhiều lần. Chưa kể sử dụng và tàng trữ ma tuý tổng hợp là vi phạm pháp luật
5. Biết cách xử lí khi gặp sự cố
- Sau khi có hành vi quan hệ tình dục không an toàn, chỉ duy nhất có thể ngăn ngừa được sự lây nhiễm HIV bằng cách sử dụng thuốc điều trị PEP
- Việc còn lại là chờ đủ ngày ủ bệnh để có thể xét nghiệm tầm soát STIs khác mà thôi. Mỗi loại STIs sẽ có thời gian ủ bệnh khác nhau, mốc thời gian khuyến cáo chung là sau 1 tháng tính từ lúc có nguy cơ – thời điểm phù hợp để có thể phát hiện (riêng đối với lậu/chlamydia có thể tầm soát sau 1 tuần có nguy cơ)
Lưu ý: Việc điều trị STIs cần được kết hợp điều trị luôn cả bạn tình thường xuyên để tránh tái nhiễm từ bạn tình này.
Kết luận: Tình dục không sai nhưng sai ở chổ không biết cách tình dục an toàn. Hãy chủ động bảo vệ bản thân và bạn tình bằng cách áp dụng những nguyên tắc tình dục an toàn!
BSCKI. Trần Lê Viết Thanh
