Trong hơn ba thập kỷ qua, HIV/AIDS đã gây ra hàng triệu ca tử vong và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của nhiều người trên khắp thế giới trong đó có Việt Nam. Để kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của virus HIV, Bộ y tế, Cục phòng, chống HIV/AIDS, chính quyền địa phương, các Tổ chức phi chính phủ và cộng đồng đã cùng đồng lòng, nỗ lực phát triển các sáng kiến, biện pháp dự phòng hiệu quả. Trong trong đó, thuốc dự phòng trước phơi nhiễm, (Pre-Exposure Prophylaxis_PrEP) được xem là một biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa sự lây nhiễm HIV, đặc biệt là đối với những người ở trong các nhóm rủi ro cao.
Tại thành phố Cần Thơ, chương trình dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) được Trung tâm Kiểm Soát Bệnh Tật thành phố Cần Thơ thực hiện thông qua dự án Quỹ Toàn Cầu phòng Chống HIV/AIDS triển khai từ năm 2019 tại tất cả các quận huyện trên địa bàn thành phố. Đến nay chương trình đã đạt được những thành công đáng khích lệ, số lượng người đang dùng PrEP đến 6 tháng đầu năm 2023 là 2.146 người.
PrEP hoạt động như thế nào?
PrEP là một phương pháp dự phòng HIV bằng cách sử dụng thuốc trước khi tiếp xúc với virus. Thường thì PrEP được thực hiện bằng cách uống một viên thuốc hàng ngày chứa các dược chất có khả năng ngăn chặn việc lây nhiễm HIV trong trường hợp tiếp xúc với virus. Các dược chất này thường là Tenofovir và Emtricitabine. Khi người sử dụng PrEP tuân thủ đúng lịch trình và liều lượng, họ đang tạo ra một rào cản cho virus, ngăn cản sự lây nhiễm vào cơ thể. Hiện tại PrEP có cách uống tình huống (dùng trong 3 ngày, khởi liều bằng 2 viên trước khi xảy ra nguy cơ ít nhất 2 tiếng) giúp giảm việc sử dụng thuốc hàng ngày và tăng khả năng tiếp cận thuốc hơn đối với nhóm người có rủi ro cao nhưng tần suất không nhiều trong tuần.
Lợi ích của tăng cường sử dụng PrEP
Ngăn ngừa lây nhiễm HIV: PrEP đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ngăn chặn sự lây nhiễm HIV. Người sử dụng PrEP đang tạo ra một tường chắn bảo vệ mình khỏi nguy cơ nhiễm virus trong trường hợp tiếp xúc trên 97% của cái gì.
Bảo vệ cộng đồng: Sử dụng PrEP không chỉ bảo vệ người sử dụng mà còn góp phần vào việc kiểm soát dịch HIV/AIDS ở cấp độ cộng đồng. Khi nhiều người trong cộng đồng sử dụng PrEP, tỷ lệ lây nhiễm HIV có thể giảm đáng kể.
Tầm quan trọng của tuân thủ đều đặn
Mặc dù PrEP mang lại lợi ích quan trọng, việc tuân thủ đều đặn là một yếu tố không thể thiếu để đảm bảo hiệu quả của phương pháp này. Việc không tuân thủ lịch trình uống thuốc có thể dẫn đến giảm hiệu suất phòng ngừa, từ đó tạo điều kiện cho virus phát triển kháng thuốc. Để đảm bảo hiệu quả tối đa, người sử dụng PrEP cần thực hiện các biện pháp sau:
Thông tin đầy đủ: Hiểu rõ về cách sử dụng PrEP, các tác dụng và tác dụng phụ có thể xảy ra, để có sự chuẩn bị tốt nhất.
Nhắc nhở và hỗ trợ: Sự hỗ trợ từ các bác sĩ phòng khám cấp PrEP và các tổ chức có liên quan, cùng với việc cung cấp nhắc nhở đều đặn, có thể giúp người sử dụng PrEP duy trì lịch trình uống thuốc và kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Kiểm soát và linh hoạt: Hiểu rõ về tình huống cá nhân và tìm cách thích nghi để đảm bảo việc tuân thủ hiệu quả, bất kể tình huống cụ thể.
Kết luận
Trong cuộc chiến chống lại HIV/AIDS, PrEP đã nổi lên như một công cụ quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của virus. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối đa, việc tăng cường sử dụng PrEP và tuân thủ đều đặn là điều cần thiết. Tuân thủ đều đặn đòi hỏi sự thông tin, hỗ trợ và ý thức cao về vai trò quan trọng của việc duy trì lịch trình uống thuốc PrEP. Việc này không chỉ đảm bảo sự bảo vệ cá nhân khỏi nguy cơ nhiễm HIV mà còn góp phần vào việc ngăn chặn sự lan truyền của dịch bệnh ở cộng đồng.
BS Nguyễn Thị Ngọc Tuyền – PK Glink Cần Thơ
Tài liệu tham khảo:
- Bài viết Điều trị PrEP hiệu quả cao trong dự phòng lây nhiễm HIV của Cục Phòng chống HIV/AIDS ra ngày 12/7/2021 (https://vaac.gov.vn/chuyen-trang/prep-thuoc-du-phong.html)
- Bài viết "Sức mạnh" của PrEP trong điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV – Báo Sức khỏe và Đời sống online ra ngày 27/10/2022 (https://suckhoedoisong.vn/suc-manh-cua-prep-trong-dieu-tri-du-phong-truoc-phoi-nhiem-hiv-169221025144050161.htm)
