THÍCH ỨNG CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ,

CHỦ ĐỘNG TIẾP CẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP TẠI TP CẦN THƠ

TS. Trần  Ngọc Nguyên

Chủ tịch Liên hiệp các hội KH&KT TP Cần Thơ

Thành phố Cần Thơ có vị trí tự nhiên ở trung tâm giao lưu kinh tế - văn hóa - xã hội của đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), với nhiều trường đại học, viện nghiên cứu, có vai trò đầu mối đối với sự phát triển khoa học – kỹ thuật của khu vực, giao lưu trong nước và hợp tác quốc tế về công nghệ, nhằm ứng dụng vào xuất kinh doanh và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong xu thế tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) một cách chủ động và tích cực, nhiều thông tin mới về tiến bộ công nghệ cần được cập nhật, nhất là sự tích hợp các công nghệ mới này sẽ tạo ra những khả năng hoàn toàn mới, dẫn đến những thay đổi nhanh chóng chưa từng có tiền lệ, và có khả năng tác động sâu sắc tới các hệ thống chính trị, xã hội, kinh tế của thế giới (Gs. Klaus Schwab, WEF). 

Nhận diện cách mạng công nghiệp 4.0 là gì, như thế nào, tác động ảnh hưởng gì đến sản xuất kinh doanh, sinh hoạt và đời sống đã được nhắc đến nhiều trong các năm gần đây. Có thể lược khảo cuộc CMCN lần thứ nhất bao gồm sự phát minh máy hơi nước để cơ giới hóa sản xuất; CMCN lần thứ hai về ứng dụng điện năng để sản xuất hàng loạt; lần thứ ba về sử dụng điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất, lần thứ tư hay CMCN 4.0 là sự tích hợp (lồng ghép) các công nghệ hiện đại của thế giới trên nền tảng kỹ thuật số, từ công nghệ sinh học, công nghệ vật lý, vật liệu mới, trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ In 3D, internet kết nối vạn vật (IoT), Robot, thực tế ảo (AR), Big data,  v v…, nhằm tạo ra sản phẩm, dịch vụ hiện đại, khác hẳn sản phẩm từ công nghệ truyền thống, riêng lẻ đã có trước đây.

Khi áp dụng các công nghệ tích hợp mới này vào các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, tài chính ngân hàng, cũng như các lĩnh vực văn hóa xã hội, hay an ninh quốc phòng, tất yếu sẽ tạo nên hệ thống sản phẩm đáp ứng các nhu cầu mới, trong bối cảnh toàn cầu hóa cạnh tranh và hội nhập. Trong sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải thích ứng công nghệ truyền thống tích hợp với công nghệ số, nâng cao năng lực mọi mặt để đáp ứng các thách thức và nắm bắt các cơ hội mới trước xu thế CMCN 4.0. Đồng bộ như vậy, hệ thống quản lý nhà nước cần chuẩn bị giải pháp phù hợp thích ứng trước mắt và tương lai phát triển. Một ví dụ nhỏ về tích hợp công nghệ số trong thanh toán tiền tệ của hệ thống ngân hàng trong nước và quốc tế, từ chuyển tiền thông thường sang thanh toán thẻ visa, master card, chuyển tiền online 24/7 qua Smartphone (điện thoại thông minh), và các thách thức mới về đồng tiền số Bitcoin, hay sắp tới sẽ có đồng tiền Libra của hệ thống Facebook-Calibra, chuẩn bị tung ra thị trường quốc tế vào năm 2020, dù còn nhiều tranh luận tại các quốc gia, nhưng Libra sẽ xuất hiện trong năm tới với hệ thống các thành viên của hiệp hội đa ngành đã ủng hộ bằng nguồn tài chính mạnh.

Ảnh 1: Biểu tượng đồng Libra và các thành viên ủng hộ: Visa card, Master  Card, Facebook, Calibra, PayPal, Uber, PayU, Ebay, Vodaphone ...

Đánh giá về mức độ sẳn sàng của các quốc gia trước CMCN 4.0, Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) xếp Việt Nam vị trí thứ 48/100 về cấu trúc nền sản xuất, và thứ 53/100 về các yếu tố dẫn dắt sản xuất. Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu GII liên tục tăng, năm 2018 tăng 2 bậc, xếp hạng thứ 45/126 quốc gia và nền kinh tế. Trong thực tế, sau khi Thủ tướng Chính Phủ ban hành Chỉ thị số 16 năm 2017 về tăng cường năng lực tiếp cận cuộc CMCN 4.0, các Bộ, Ngành, địa phương đã thực hiện nhiều biện pháp tương ứng để thúc đẩy nhận thức và hành động hướng đến nền công nghiệp số hóa, như Bộ khoa học và công nghệ (BKH&CN) xây dựng chương trình trọng điểm cấp quốc gia về CMCN 4.0 trình Thủ tướng phê duyệt, và tháng 11/2018 Trung tâm đổi mới sáng tạo về Internet vạn vật (IoT Innovation Hub) được ký kết hợp tác giữa Bộ KH&CN và Cty Ericsson (Thụy Điển), hoạt động tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc nhằm phát huy tiềm năng Việt Nam trong CMCN 4.0.

Chủ động nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức để tiếp cận CMCN 4.0, Bộ trưởng bộ KH&CN Chu Ngọc Anh đã đề xuất giải pháp thực hiện đồng bộ 4 trụ cột về hoàn thiện thể chế, chính sách; phát triển hạ tầng thông tin và công nghệ thông tin; đào tạo nguồn nhân lực thích ứng công nghệ hiện đại; và thúc đẩy hệ thống đổi mới - sáng tạo - khởi nghiệp quốc gia.

Quý III năm nay, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 “về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, đã nêu rõ các quan điểm chỉ đạo, cơ hội, thách thức, mục tiêu, tầm nhìn, và chủ trương chính sách để chủ động tham gia CMCN lần thứ tư.

Nhìn sang các quốc gia Asean trong bối cảnh đang phát triển, nhận thấy Thái lan có “Chiền lược quốc gia 4.0” (National strategy Thailand 4.0), thể hiện thúc đẩy đổi mới- sáng tạo, nghiên cứu và phát triển, công nghệ cao hơn và công nghệ xanh (innovation, creativity, research and development, higher technologies and green technologies) với ước vọng sau 20 năm sẽ đạt mức độ hiện đại hơn. Với Singapore, Ban Phát triển công nghiệp quốc gia có “Chỉ số sẳn sàng Công nghệ thông minh” (Smart Industry Readiness Index “SIRI”) từ năm 2017 để giúp các nhà sản xuất tiếp cận bước đầu tiên hướng tới CMCN 4.0. Với Malaysia, năm 2018 Bộ Ngoại thương và Công nghiệp đã chính thức ban hành đã ban hành “Chính sách quốc gia về Công nghệ 4.0” (National Policy on Industry 4.0) và các hoạt động khá tích cực từ lãnh đạo tầm cao quốc gia như Hình 2.

Hình 2: Sophia, người-máy-xã hội bên cạnh Thủ tướng Malaysia Dr. Mahathir Mohamad (ảnh trên), và Bộ trưởng Thanh niên và Thể thao Syed Saddiq Syed Abdul Rahman tại Trung tâm Thương mại và triển lãm quốc tế Malaysia 7/2019. Thông điệp: Loài người và Robot (AI) có thể hoàn thiện kỹ năng mỗi bên và làm việc cùng nhau để kiến tạo thế giới tốt đẹp hơn. (Nguồn Internet).