NHỮNG CA KHÚC BẤT HỦ CHÀO MỪNG CMT8 VÀ QUỐC KHÁNH 2-9
Dưới sự lãnh đạo tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, Cách mạng Tháng 8 (CMT8) thành công mở ra trang sử vàng chói lọi cho dân tộc Việt Nam. Ngày 2- 9 Bác đọc Tuyên ngôn độc lập tại Vườn hoa Ba Đình lịch sử, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Những giây phút thiêng liêng ấy đã được nhiều nhạc sĩ xúc động, sáng tác ca khúc chào mừng CMT8 và Quốc khánh 2- 9. Những bài ca đó sống mãi cùng năm tháng, xanh mãi với thời gian, làm giàu thêm kho tàng ca nhạc cách mạng Việt Nam.
Ngày nay khi ta nghe những ca khúc ấy, dường như ai cũng có thể cảm nhận được không khí hào hùng, sục sôi khí thế cách mạng của toàn dân tộc 75 năm về trước. Những ca khúc như: Cùng nhau đi hồng binh (Đinh Nhu), Lên đàng và Tiếng gọi thanh niên (Lưu Hữu Phước), Du kích ca (Đỗ Nhuận), Phất cờ Nam Tiến (Hoàng Văn Thái), Tiến quân ca, Chiến sĩ Việt Nam (Văn Cao), Diệt phát xít (Nguyễn Đình Thi), Đoàn Vệ quốc quân (Phan Huỳnh Điểu), Mười chín tháng Tám (Xuân Oanh)…
Những ca khúc nổi tiếng đó không chỉ làm lay động trái tim những khán giả lớn tuổi từng tham gia các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, mà ngay cả thế hệ trẻ cũng hình dung được không khí đấu tranh cách mạng sục sôi của toàn dân tộc. Những lời ca như: “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên góp sức một ngày/ Thề đem xương máu quyết lòng chiến đấu cho tương lai/Mười chín tháng Tám, khi quốc dân căm hờn kêu thét/ Tiến lên cùng hô: “Mau diệt tan hết quân thù chung” (Mười chín tháng Tám của Xuân Oanh).
Hay “Đoàn Vệ quốc quân một lần ra đi/ Nào có sá chi đâu ngày trở về/Ra đi ra đi bảo tồn sông núi/ Ra đi ra đi thà chết chớ lui” (Đoàn Vệ quốc quân của Phan Huỳnh Điểu)… cho đến tận hôm nay vẫn giữ vẹn nguyên khí thế hừng hực, quyết tâm của toàn dân tộc Việt Nam đứng lên đấu tranh giành chính quyền từ các thế lực đế quốc.
Nhiều ca khúc được sáng tác ngay trong những ngày rung chuyển của CMT8, thường xuyên được vang lên trong không gian Hà Nội, trong không khí sôi sục của một thời đại mới. Đầu tiên phải kể đến ca khúc Cùng nhau đi hồng binh (Đinh Nhu). Sáng ngày 19-8-1945, đoàn người từ mọi ngả kéo tới Quảng trường Nhà hát Lớn, họ vừa đi vừa hát vang “Cùng nhau đi hồng binh”, như nhắc lại quá khứ hào hùng của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh năm xưa: “Cùng nhau đi Hồng binh/ Đồng tâm ta đều bước/ Đừng cho quân thù thoát/ Ta quyết chí hy sinh...". Ca khúc Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao đã được viết trong nhiều ngày tại căn gác số 45 Nguyễn Thượng Hiền vào năm 1944, tên và lời ca khúc “Tiến quân ca” là sự tiếp tục từ ca khúc “Thăng Long hành khúc ca” trước đó. Ngay từ khi ra đời, đã được coi là bài hát chính thức của Mặt trận Việt Minh. Sau CMT8, ca khúc này được chọn làm Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và khi đất nước thống nhất (1975), ca khúc “Tiến quân ca” tiếp tục được chọn làm Quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ca khúc luôn vang lên trong mỗi buổi sáng chào cờ trên sóng Đài TNVN, và vang lên trong các trận thi đấu quốc tế khi có đoàn Việt Nam tham gia, hoặc được nhận Huy chương Vàng… nhằm kêu gọi tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc.
Một ca khúc khác của Văn Cao được viết cùng thời gian với “Tiến quân ca” cũng được Đại hội Quốc dân xem xét để bầu chọn làm bài ca chính thức của Mặt trận Việt Minh, đó là ca khúc “Chiến sĩ Việt Nam” trong những ngày đầu cách mạng: “Bao chiến sĩ anh hùng/ Lạnh lùng vung gươm ra sa trường/ Quân xung phong/ nước Nam đang chờ…”.
Ca khúc Diệt phát xít của Nguyễn Đình Thi, hòa chung vào những ca khúc chống phát xít của toàn thế giới. Bài hát được Nguyễn Đình Thi viết ra cùng thời điểm nhạc sĩ Văn Cao viết “Tiến quân ca” và “Chiến sĩ Việt Nam”. “Diệt phát xít” cũng là một trong 3 ca khúc để bầu chọn ca khúc chính thức của Mặt trận Việt Minh tại Đại hội Quốc dân.
Ca khúc Du kích ca của Đỗ Nhuận được viết đầu năm 1945 tại nhà tù Sơn La, khi anh em tù chính trị bí mật cùng nhau tập quân sự khi những lúc ra rừng làm lao dịch:… “Anh em trong đoàn quân du kích/ Cùng vác súng lên nào/ Đi lên/ Xung phong/ Xuyên qua rừng qua núi/ Qua mây mờ đêm tối/ Vượt suối băng ngàn…”.
Trong số những ca khúc vang lên trong những ngày CMT8 phải kể đến hai ca khúc Lên đàng và Tiếng gọi thanh niên của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước. Hai ca khúc đó như lời thúc giục thế hệ thanh niên thời điểm bấy giờ và cho đến ngày nay hai ca khúc này vẫn là ca khúc bất hủ dành cho thanh niên, sinh viên Việt Nam. Ca khúc “Tiếng gọi thanh niên” trở thành ca khúc chính thức của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam: “Này thanh niên ơi/ Tiến lên đến ngày giải phóng/ Đồng lòng cùng nhau/ ta đi sá gì thân sống…”. Còn ca khúc “Lên đàng” được Lưu Hữu Phước viết ra trong những ngày “xếp bút nghiên” tại Hà Nội, lên đường trở về Nam: “Nào anh em ta cùng nhau xông pha lên đàng/ Kiếm nguồn tươi sáng…”.
Trong số những ca khúc viết về cao trào CMT8-1945, có nhiều bài được sáng tác trước thời điểm diễn ra cuộc Tổng khởi nghĩa, nhưng cũng có ca khúc được tác giả sáng tác ngay trong thời điểm diễn ra cuộc đấu tranh sôi sục của quần chúng nhân dân. Đó là trường hợp ca khúc Mười chín tháng Tám của nhạc sĩ Xuân Oanh. Nhạc sĩ đã sáng tác bài hát này khi ông hòa cùng dòng người đấu tranh tiến về Bắc Bộ phủ ở Hà Nội. Khi ấy, ông vừa đi vừa viết lời hát lên trên những mảnh báo cũ và vỏ bao thuốc lá. Viết được dòng nào, ông hát lên cho mọi người cùng hát theo và đến chiều cùng ngày thì bài hát được in lại và phổ biến rộng rãi. Đến nay, ca khúc này vẫn được xem là một dấu mốc về ngày khởi nghĩa của dân tộc.
Bảy lăm năm đã trôi qua nhưng những ca khúc cách mạng ấy vẫn vang vọng giai điệu hào hùng của dân tộc, vẫn truyền năng lượng tích cực đến các thế hệ trẻ hôm nay về một niềm tự hào với dân tộc. Nó như một lời hứa trách nhiệm với đồng bào và Tổ quốc. Những bài ca bất hủ ấy luôn sống mãi với thời gian và xanh cùng năm tháng, góp phần làm giào thêm, đẹp thêm kho tàng âm nhạc Cách mạng Việt Nam.
LÊ XUÂN
