LTS: Nhân dịp chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Mario Diáz Canel Bermúdez, Ban biên tập trân trọng giới thiệu bài viết của tác giả Nguyễn Văn Toàn về "Tình cảm sâu đậm của Chủ tịch Fidel Castro với Việt Nam"
Chủ tịch Cuba Fidel Castro từng nhận định: “Quan hệ Việt Nam - Cuba là mối quan hệ đặc biệt, không có tiền lệ, là hình mẫu của quan hệ quốc tế”.
Kính phục Chủ tịch Hồ Chí Minh
Ngày 2-12-1960, Cộng hòa Cuba là quốc gia đầu tiên ở Mỹ Latinh thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Năm 1964, Anh hùng Núp (tên thật là Đinh Núp) được Đảng, Nhà nước Cuba mời sang Cuba. Khi chia tay, lãnh tụ Fidel Castro đã gửi tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh một hộp xì gà, đặc sản của Cuba và nhờ Anh hùng Núp mang về gửi tặng Bác giùm. Đồng chí Fidel Castro cũng nhờ Anh hùng Núp về thưa với Bác Hồ rằng: trong cuộc chiến đấu mới này, Việt Nam cần gì đã có Cuba bên cạnh.
Khi nhận được tin Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời vào đầu tháng 9-1969, trong Điện chia buồn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba và Chính phủ cách mạng Cuba viết ngày 4-9-1969 tại La Habana, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Thủ tướng Chính phủ Cách mạng nước Cộng hòa Cuba Fidel Castro và Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Osvaldo Dorticós Torrado đã nhận định về Chủ tịch Hồ Chí Minh như sau: “Cuộc đời của Đồng chí là một là một tấm gương sáng ngời những phẩm chất cách mạng và nhân đạo cao cả nhất. Hiếm có một nhà lãnh đạo nào trong những giờ phút thử thách lại tỏ ra sáng suốt, bình tĩnh, gan dạ, quên mình, cương nghị và dũng cảm một cách phi thường như vậy. Chưa bao giờ trên một mảnh đất hẹp như vậy, trong một thời gian ngắn ngủi như vậy lại diễn ra một cuộc chiến đấu có tính chất quyết định vì loài người như là cuộc chiến đấu mà Đồng chí Hồ Chí Minh tiến hành chống đế quốc Mỹ và tay sai của chúng ở Việt Nam, chiến lũy bất khả xâm phạm của cuộc đấu tranh cách mạng trên toàn thế giới và tấm gương cao cả về hy sinh, về khí phách anh hùng và danh dự.
Đồng chí Hồ Chí Minh thuộc những lớp người đặc biệt mà cái chết là mầm mống của sự sống và là nguồn cổ vũ đời đời bất diệt và vì vậy Đồng chí vẫn như còn lãnh đạo nhân dân Việt Nam đến chiến thắng hoàn toàn và cuối cùng, chiến thắng này đã gần tới gần”.
Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam Lê Duẩn; Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh; Thủ tướng Phạm Văn Đồng; Đại tướng Võ Nguyên Giáp đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro tại sân bay Gia Lâm, trưa ngày 12-9-1973. Ảnh: TTXVN.
Phát biểu tại Hà Nội vào ngày 12-9-1973 trong chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Thủ tướng Chính phủ Cách mạng nước Cộng hòa Cuba Fidel Castro nhấn mạnh: “Việt Nam đã nêu cho tất cả các dân tộc bị áp bức, bóc lột trên thế giới một bài học bất hủ. Không có một phong trào giải phóng dân tộc nào, không một dân tộc nào đã từng đấu tranh để giành độc lập của mình mà đã phải tiến hành một cuộc đấu tranh lâu dài và anh hùng như nhân dân Việt Nam. Cần nhắc lại hoàn cảnh rất khó khăn phức tạp, khi nhân dân Việt Nam bắt đầu cuộc đấu tranh của mình. Nói tới điều đó không đó không thể không nói nhắc tới cái tên vô cùng tôn kính và thân yêu: Chủ tịch Hồ Chí Minh. Do hiểu rõ tầm quan trọng lịch sử vô cùng lớn lao và ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Tháng Mười vinh quang, do tiếp thu tư tưởng sáng ngời của Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấy rất rõ trong Chủ nghĩa Mác – Lênin bài học và con đường để tìm ra giải pháp cho tất cả các dân tộc bị chủ nghĩa thực dân áp bức và bóc lột. Đồng chí Hồ Chí Minh đã kếp hợp một cách thiên tài cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và cuộc đấu tranh vì quyền lợi của quần chúng bị bọn phong kiến và giai cấp bóc lột áp bức. Người đã tìm ra con đường kết hợp giữa những tư tưởng yêu nước của các dân tộc với sự cần thiết phải giải thoát họ khỏi sự áp bức bóc lột. Sự nghiệp giải phóng dân tộc và sự nghiệp giải phóng xã hội là hai điểm then chốt trong học thuyết của Người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh còn thấy rằng các dân tộc lạc hậu do sự áp bức, bóc lột của chủ nghĩa thực dân có thể có những bước nhảy vọt trong lịch sử và xây dựng nền kinh tế của mình theo con đường xã hội chủ nghĩa, không phải trải qua sự hy sinh và những nổi kinh hoàng của chủ nghĩa tư bản.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không những có quan điểm chiến lược rõ ràng mà còn thấy sự cần thiết thành lập và xây dựng một đảng tiên phong lãnh đạo cuộc đấu tranh đó. Và chính Người đã bắt tay xây dựng nên Đảng Cộng sản Đông Dương, và sau này là Đảng Lao Động Việt Nam. Người đã tổ chức nên Đảng, giáo dục Đảng và rèn luyện Đảng trong cuộc đấu tranh. Chính nhờ vậy mà nhân dân Việt Nam đã có được đội tiên phong của mình, một Đảng sáng suốt biết đoàn kết tất cả các lực lượng tiến bộ của nhân dân trong một mặt trận rộng rãi để đưa họ đến thắng lợi.
Chúng tôi nghĩa rằng tất cả các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới sẽ tìm thấy trong cuộc đời đồng chí Hồ Chí Minh, trong tư tưởng chính trị của Người, trong quan điểm chiến thuật và chiến lược trong sáng của Người, một nguồn tri thức vô cùng phong phú để giải quyết những vấn đề của bản thân mình.
Đồng chí Hồ Chí Minh đã biết vận dụng một cách thiên tài vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam những nguyên lý bất hủ của Chủ nghĩa Mác – Lênin, và lịch sử đã chứng minh sự đúng đắn của Người. Vì nếu làm khác đi thì không một dân tộc nào có thể viết được trang sử vẻ vang và anh hùng như nhân dân Việt Nam; đánh bại chủ nghĩa thực dân Pháp và sau đó, đánh bại chủ nghĩa đế quốc Mỹ.
Tổng Bí thư Đỗ Mười, Chủ tịch nước Lê Đức Anh cùng Thủ tướng Võ Văn Kiệt tiếp đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro vào tháng 12-1995. Ảnh: Nguyễn Bắc Son.
Ngoài ra Chủ tịch Hồ Chí Minh còn có một quan niệm rất rõ ràng về các lực lượng của phong trào cách mạng quốc tế. Ngày từ đầu, Người đã hiểu rằng cách mạng Việt Nam là một bộ phận của lực lượng ấy. Chính Người đã dựa vào các lực lượng của phong trào cách mạng ấy, vì nếu không có sự đoàn kết đó thì không có một dân tộc nào có thể thắng được các lực lượng hùng mạnh của chủ nghĩa đế quốc trên thế giới ngày nay. Đây là một trong những bài học tuyệt vời khác mà Đảng Lao Động Việt Nam và nhân dân Việt Nam đã chỉ ra con tất cả các dân tộc cách mạng trên thế giới.
Ngoài ra Chủ tịch Hồ Chí Minh là một người bảo vệ kiên quyết nhất sự đoàn kết của các lực lượng tiến bộ và cách mạng trên thế giới. Người hiểu rõ mọi sự mạnh cần thiết để chiến thắng kẻ thù đế quốc chính là ở trong sự đoàn kết đó”.
Bởi vậy, Chủ tịch Fidel Castro luôn nuối tiếc một điều trong cuộc đời mình. Đó là việc không được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh, và đồng chí Fidel Castro đã bày tỏ rằng: “Nếu có ai đó hỏi tôi, trong quan hệ hữu nghị với Việt Nam có điều gì đáng tiếc, thì tôi sẽ nói là có. Chỉ có mỗi một nỗi đau và ân hận là tôi không thể tới Việt Nam trước ngày 3-9-1969, nên không có vinh dự gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh, một người tôi rất kính phục”.
“Vì Việt Nam Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”
Thấm nhuần tinh thần đoàn kết quốc tế được xây dựng bởi lãnh tụ Fidel Castro, giữa lúc đế quốc Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc, nhiều bác sĩ, nhân viên y tế Cuba đã sang giúp chữa trị cho các thương binh và các nạn nhân chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Bất chấp sự phong tỏa bằng bom, mìn của đế quốc Mỹ, các tàu Cuba vẫn cập cảng Hải Phòng vận chuyển hàng cứu trợ của nhân dân Cuba giúp nhân dân Việt Nam. Đồng thời Cuba cũng cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam tham gia cùng bộ đội Trường Sơn mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh và giúp đào tạo trên 1.000 sinh viên Việt Nam ở trình độ Đại học và cao học.
Cuba là nước đầu tiên công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam (1962) và mời đặt cơ quan đại diện thường trú của Mặt trận tại La Habana. Sau đó, Cuba đã cử Ðại sứ bên cạnh Chính phủ Cách mạng lâm thời Miền Nam Việt Nam tại vùng giải phóng ở Tây Ninh (1969). Cuba cũng là nước đầu tiên thành lập Ủy ban Cuba đoàn kết với miền Nam Việt Nam (23-9-1963) do nữ Anh hùng Moncada Melba Hernandez sáng lập. Hằng năm, Cuba giúp Việt Nam ba vạn tấn đường và nước bạn đã bán số đường đó lấy ngoại tệ để gửi cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam.
Ngày 2-1-1966, khi nhân dân Việt Nam bước vào giai đoạn gay go nhất của cuộc đụng đầu lịch sử đối với đế quốc Mỹ, trong cuộc mít-ting có trên 1 triệu người Cuba tham dự và khách mời của các nước đến từ ba châu Á, Phi, Mỹ Latinh, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Thủ tướng Chính phủ Cách mạng nước Cộng hòa Cuba Fidel Castro tuyên bố: “Vì Việt Nam Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Năm 1967 được Cuba đặt tên là “Năm Việt Nam Anh hùng”. Năm 1972, đê điều ở miền Bắc Việt Nam trở thành mục tiêu phá hoại của đế quốc Mỹ, Cuba đã lấy ngày 28-8-1972 làm “Ngày đê điều” và phát động chiến dịch tuyên truyền mới tố cáo tội ác đế quốc.
Chủ tịch Cuba Fidel Castro thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại nhà riêng của Đại tướng vào năm 2003. Ảnh: AP.
Trong chuyến thăm Việt Nam năm 1973, Chủ tịch Fidel Castro tới Hà Nội vào ngày 12-9. Ngày 16-9 đồng chí Fidel Castro không quản ngại nguy hiểm, vượt mọi gian khổ, khó khăn của thời chiến, từ Hà Nội đi thăm tuyến lửa Quảng Trị, qua các cứ điểm Cồn Tiên, Dốc Miếu,… rồi ngược Đường 9 đến Đông Hà - nơi vẫn còn nồng mùi thuốc súng và bom đạn của địch. Và, lãnh tụ Fidel Castro là vị nguyên thủ quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới tới thăm tỉnh Quảng Trị - vùng giải phóng miền Nam Việt Nam ngay sau khi Hiệp định Paris về Việt Nam vừa được ký kết (ngày 27-1-1973). Một lần nữa, đồng chí Fidel Castro đã nhấn mạnh rằng: “Cuba ở một bên Mỹ nhưng đã làm cách mạng thắng Mỹ và Việt Nam cũng thế, nhất định sẽ thắng. Máu của Cuba sẵn sàng đổ cho nhân dân Việt Nam giành thắng lợi”. Cũng trong chuyến thăm lần đầu tiên vào năm 1973 này, đồng chí Fidel Castro và nhân dân Cuba anh em đã tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế-xã hội vào loại tầm cỡ lúc bấy giờ với tổng trị giá khoảng 80 triệu USD, gồm: Khách sạn Thắng Lợi (tại Hồ Tây, Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam-Cuba (tại Đồng Hới, Quảng Bình), Đường Xuân Mai, Trại bò giống Ba Vì, Xí nghiệp gà Lương Mỹ.
Chiến tranh kết thúc, Cuba cũng là nước có vai trò rất quan trọng trong việc vận động các nước Mỹ Latinh ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc tại Khóa họp 32 Đại hội đồng Liên hợp quốc năm 1977. Trong suốt thập niên 80 thế kỷ XX, khi cả hai nước phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, Cuba cũng là nước Mỹ Latinh duy nhất kề bên Việt Nam cùng chống lại chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ.
Tháng 12-1995, Chủ tịch Fidel Castro có chuyến thăm lần thứ hai đến Việt Nam. Trong chuyến thăm này, tình hữu nghị và sự hợp tác anh em giữa hai nước Việt Nam-Cuba tiếp tục đạt được nhiều mốc son mới. Chủ tịch Fidel Castro luôn khẳng định, nhân dân Việt Nam mãi mãi là những người bạn, người anh em gần gũi, thân thiết của nhân dân Cuba và tin tưởng chắc chắn rằng tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác toàn diện giữa Cuba và Việt Nam sẽ không ngừng được củng cố và phát triển.
Tháng 2-2003, trong chuyến thăm lần thứ ba tới Việt Nam, Chủ tịch Fidel Castro đã chia sẻ: “Các đồng chí Việt Nam luôn nói lời cảm ơn tình đoàn kết của nhân dân Cuba đối với cuộc đấu tranh anh hùng của dân tộc Việt Nam. Nhưng tôi xin nói rằng chính chúng tôi là những người phải cảm ơn Việt Nam bởi chiến công đã đánh thắng một kẻ thù hùng mạnh, bởi những gì mà chiến thắng đó đã đem lại cho các dân tộc bị áp bức và bóc lột trên thế giới… Câu nói của tôi mà các bạn thường trích dẫn để cảm ơn không bao giờ chỉ là những lời nói suông. Hôm nay, tại đây, trên đất nước của các bạn, tôi xin nhắc lại rằng nhân dân Cuba thực sự đã luôn luôn sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình vì Việt Nam, bởi lẽ chúng tôi luôn đánh giá cao ý nghĩa của cuộc đấu tranh với tinh thần dũng cảm tuyệt vời và chủ nghĩa anh hùng vô song của nhân dân Việt Nam”.
Phát huy tư tưởng đoàn kết quốc tế của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn khẳng định sự ủng hộ và đoàn kết với Cuba. Ngày 29-11-2016, tại Quảng trường Cách mạng ở thủ đô La Habana (Cuba) đã diễn ra lễ tưởng niệm Chủ tịch Fidel Castro, và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã khẳng định: “Những người Việt Nam chúng tôi luôn khắc sâu trong trái tim mình câu nói bất hủ của đồng chí Fidel: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” và tại thời khắc thiêng liêng này, chúng tôi một lần nữa xin khẳng định lại tình đoàn kết chiến đấu kiên định trước sau như một với những người cộng sản và nhân dân Cuba anh em”.
Nguyễn Văn Toàn.
