Nhân kỷ niệm ngày giải phóng miền Nam 30-4:
SỰ RA ĐỜI KHÚC KHẢI HOÀN CA
"NHƯ CÓ BÁC TRONG NGÀY VUI ĐẠI THẮNG"
Đã 38 năm trôi qua, nhưng âm hưởng của giai điệu bài hát Như có Bác trong ngày vui đại thắng (NCBTNVĐT) của nhạc sĩ Phạm Tuyên vẫn làm náo nức muôn triệu trái tim dân tộc ta với ngày toàn thắng. Trong các cuộc gặp gỡ liên hoan văn nghệ, mỗi khi chia tay đoàn Việt Nam, bạn bè nước ngoài thường hô vang Việt Nam - Hồ Chí Minh! Việt Nam - Hồ Chí Minh!. Đó cũng là nguồn cảm hứng, là câu nhạc chủ đạo để nhạc sĩ Phạm Tuyên sáng tác nên ca khúc bất hủ này. Bài hát được viết ở giọng Sol trưởng, nhịp 2/4, với các "quãng" phù hợp với mọi lứa tuổi. Nhịp điệu trầm hùng của bài ca tạo được không khí thiêng liêng, trang trọng, tươi vui, phấn khởi của dân tộc ta đến cao độ.
Từ trung tuần tháng 3-1975, tin chiến thắng dồn dập từ các chiến trường miền Nam bay ra, các nhạc sĩ ở Hà Nội đã phải giục nhau Chúng ta không thể làm sao viết các bài hát về chiến thắng cho kịp với bước chân thần tốc của các chiến sĩ giải phóng quân. Các đồng chí lãnh đạo trong Ban văn nghệ đài Tiếng nói Việt Nam đã tìm gặp nhạc sĩ Phạm Tuyên đặt vấn đề để nhạc sĩ viết cho một bài hát thật tươi vui, phấn khởi, tự hào chào mừng ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng. Cách đó 3 năm, nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng đã viết bài hát "Điện Biên Phủ trên không" làm hả lòng, hả dạ đồng bào ta sau chiến thắng B52 vào đêm 25-12-1972 ở Hà Nội. Lúc này nhạc sĩ đang dồn sức sáng tác bản hợp xướng 5 chương. Nhưng trước thắng lợi dồn dập của quân dân ta sắp tới ngày toàn thắng, và nhất là sau sự kiện phi công Nguyễn Thành Trung ném bom vào dinh Độc Lập và sân bay Tân Sơn Nhất ngày 28-4-1975, đã làm nhạc sĩ xúc động mãnh liệt. Ông đã tâm sự với lòng mình Nếu ngày mai Sài Gòn được giải phóng thì tình hình sẽ ra sao? Trong lòng tác giả rộn lên tiếng reo hò chiến thắng của quân dân thúc giục. Một giai điệu ngắn gọn, súc tích vang lên trong tâm tưởng rề sol-rề sí la sẽ ứng với cụm từ Việt Nam-Hồ Chí Minh. Từ câu nhạc chủ đạo này, bài ca được cấu tứ ngắn gọn, câu nọ gọi câu kia, rồi kết âm ở ba chữ Hồ Chí Minh. Theo nhạc sĩ Phạm Tuyên kể lại thì bài hát này ông sáng tác trong vòng chưa đầy hai tiếng đồng hồ và không phải sửa lại một chút nào.
Từ 14 đến 16 giờ ngày 30- 4-1975 dàn nhạc giao hưởng Việt Nam cùng dàn nhạc đài Tiếng nói Việt Nam đã khẩn trương tập và thu thanh. Năm giờ chiều ngày 30- 4- 1975 bài hát được phát trên sóng đài Tiếng nói Việt Nam, sau khi đã báo tin miền Nam hoàn toàn giải phóng.
Ngày 2- 5- 1975 bài hát được chính thức in lần đầu tiên trên báo Nhân dân. Cố nhạc sĩ Văn Cao có lần đã nói vui: Văn Cao mở đầu, Phạm Tuyên khóa đuôi. Nghĩa là trước các hội nghị, liên hoan… thì bao giờ mọi người cũng hát Quốc ca, và kết thúc là bài NCBTNVĐT. Hội nhạc sĩ Nhật Bản đã dịch và phổ biến bài hát này ở 49 tỉnh, thành phố của đất nước hoa anh đào từ năm 1979.
Với giai điệu đẹp, cao độ, trường độ phù hợp với mọi giọng ca ở các lứa tuổi, bài hát NCBTNVĐT của nhạc sĩ Phạm Tuyên vang lên tha thiết, tự hào, nói hộ được niềm vui bất tận đang trào dâng trong lòng của muôn triệu trái tim dân tộc với điệp khúc hùng hồn: Việt Nam - Hồ Chí Minh! Việt Nam - Hồ Chí Minh!
LÊ XUÂN
